Uitgeverij Kluitman
Pietje Bell, Kruimeltje, Dik Trom, Afkes’s tiental, de Kameleon, wie kent ze niet? De Alkmaarse Uitgeverij Kluitman (pdf, 451 kB) heeft in haar meer dan 150-jarige bestaan veel beroemde kinderboeken uitgegeven. De bibliotheek heeft een collectie opgebouwd van zo'n 2.300 Kluitmannen uitgegeven tot de jaren negentig, bijna allemaal afkomstig van schenkingen. Ook het bedrijfsarchief van Kluitman wordt hier bewaard.
Oude drukken
De bibliotheek bevat circa 2.870 boeken die zijn gedrukt tot en met het jaar 1800. Boeken uit de eerste periode van de boekdrukkunst, van 1450 tot 1500, worden wiegendrukken of incunabelen genoemd. Boeken uit de periode daarna, van 1501 tot 1540 noemt men postincunabelen. De bibliotheek bezit ruim 70 van deze (post)incunabelen.
Alle boeken die in Nederland zijn gedrukt tot en met het jaar 1800 zijn opgenomen in de Short-Title Catalogue, Netherlands (STCN). Ook onze exemplaren zijn hierin te vinden.
Stadslibrije
Het oudste bezit van de bibliotheek is de Alkmaarse Stadslibrije. Deze collectie bevat ruim 300 boeken waarvan het grootste deel in de 16de eeuw is gedrukt, en drie handschriften. De boeken, met onderwerpen als theologie, geschiedenis, rechtswetenschap, geneeskunde en klassieke literatuur, zijn van de 16de tot de 18de eeuw bijeengebracht door Alkmaarse stadsbestuurders en rectoren van de Latijnse School. Bijna alle boeken zijn geschreven in het Latijn, enkele in het Nederlands of in andere talen zoals het Grieks.
In de afgelopen eeuwen heeft de Stadslibrije op verschillende plaatsen in Alkmaar gestaan. Tot het begin van de negentiende eeuw in de Grote Kerk, daarna in het stadhuis, het Stedelijk Museum, het Gemeentearchief en uiteindelijk bij het Regionaal Archief Alkmaar.
Almanakken
Een almanak is een boekje dat één keer per jaar verschijnt. Het bevat een paar vaste rubrieken zoals een jaarkalender met heiligendagen en markten, zon- en maanstanden, dienstregelingen van trekschuiten en beurtschepen, weersvoorspellingen en kroniekjes. De bekendste is de Enkhuizer Almanak, die nog steeds verschijnt. De bibliotheek bezit een van de oudste bewaard gebleven exemplaren, die voor het jaar 1701.
Een apart genre vormen de literaire almanakken. Ze bevatten gedichten en korte verhalen en verschenen vooral in de 19de eeuw. Verschillende bijdragen in deze almanakken zijn geschreven door Alkmaarse auteurs zoals Truitje Bosboom-Toussaint en Willem Hofdijk en door leden van de literaire Kring van Heiloo, waaronder Johannes Hasebroek en Nicolaas Beets. Een overzicht van de almanakken is te vinden in de catalogus.
Pastoorsbibliotheken
Het Regionaal Archief bewaart drie pastoorsbibliotheken - de persoonlijke werkbibliotheken van priesters van de katholieke parochies Akersloot, Heiloo en Limmen. Deze collecties zijn vanaf de 17de eeuw bijeengebracht door opeenvolgende priesters. Ze werden bewaard in de pastorieën.
De pastoorsbibliotheken bevatten bijbels en bijbelcommentaren, werken van kerkvaders en van theologen, praktische handboeken en prekenbundels, maar ook boeken over Grieks en Latijn, astronomie, geschiedenis en volkenkunde. Het grootste deel van de boeken, uit de 16de tot en met de 18de eeuw, is in het Latijn geschreven, enkele in het Nederlands of in andere talen zoals het Grieks.